Czynniki zmian rynku biurowego

Rynek biurowy nie funkcjonuje w próżni – jego zmiany uzależnione są od zjawisk globalnych, stanowiących szerszy kontekst zmian.

Czynniki zmian rynku biurowego: tekst pochodzi z raportu Biura Nowej Normalności – POBIERZ RAPORT

społeczne

ZMIANA PRZEKROJU DEMOGRAFICZNEGO

Następujące po sobie wyraźne wyże i niże demograficzne to charakterystyczna dla Polski spuścizna zapaści demograficznych z czasów I i II wojny światowej. Cykl ten, wraz z choinkowym kształtem piramidy wieku, został jednak zaburzony przez drastyczny spadek liczby urodzeń na przełomie milenium. Współczynnik tzw. obciążenia demograficznego rośnie teraz geometrycznie. W 2020 r. na 1 osobę w wieku 65+ przypadały 3 między 15. a 64. rokiem życia, więc o 1 mniej niż jeszcze 10 lat wcześniej. W 2050 r. na 1 seniora będą przypadały już mniej niż 2 osoby w wieku 15–64 lata. Według nawet najbardziej optymistycznych prognoz populacja Polski będzie się regularnie zmniejszać. Proces depopulacji prawdopodobnie przyspieszy w latach 40., kiedy liczba ludności może spaść do 32 mln.

DOMINACJA STARSZYCH POKOLEŃ

Nieregularna struktura demograficzna skutkuje przedłużoną dominacją najliczniejszych grup wiekowych. W 2035 r., podobnie jak dzisiaj, trzy największe kohorty wiekowe nadal będą stanowić przedstawiciele pokoleń baby boomers, X i Y. Wymagać to będzie od osób dojrzałych większej niż obecnie umiejętności dostosowania się do nowoczesnych technologii, mających coraz większy wpływ na sposób wykonywania pracy i zakres obowiązków. Jednocześnie starsze pokolenia będą wciąż dominowały na rynku pracy, co znacząco wpłynie na możliwości awansu młodszych pracowników.

 

WPŁYW GENERACJI Z

Generacja Z, czyli obecne nastolatki i studenci, mimo że mało liczna, będzie zyskiwać na znaczeniu. To pokolenie opisywane przez sprzeczności – jako zaniepokojeni optymiści i cyfrowi tubylcy dążący do interakcji twarzą w twarz. Jego przedstawiciele są aktywni społecznie, świadomi otaczających ich zagrożeń, a w pracy liczą się dla nich elastyczność czasu i miejsca oraz wspieranie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Pokolenie Z znacznie chętniej porusza kwestie dobrostanu i zdrowia psychicznego, co potencjalnie stanowi rewolucyjną zmianę w kulturze pracy. Zwraca również większą uwagę na odpowiedzialne społecznie i środowiskowo prowadzenie biznesu, co kształtuje jego wybory konsumenckie.

JEDNOOSOBOWE GOSPODARSTWA DOMOWE

Przeciętne gospodarstwo domowe w 2019 r. liczyło w Polsce 2,61 osoby, więc najmniej w historii badań. Do roku 2030 podana wartość spadnie do 2,4 osoby w skali kraju i nieco ponad 2,0 w miastach. Odpowiada za to głównie wzrost liczby jednoosobowych gospodarstw domowych, co jest skutkiem zachodzących zmian kulturowych. Od lat 90. rośnie mediana wieku nowożeńców, a odsetek ludzi mieszkających samotnie i niewychowujących dziecka wzrósł w latach 2008–2019 z 19,8% do 24,2%. Choć nie przekłada się to bezpośrednio na wzrost poczucia osamotnienia Polaków, możemy spodziewać się wzrostu znaczenia budowania więzi społecznych poza najbliższą rodziną.

AUTOMATYZACJA PRACY

Czwarta rewolucja przemysłowa znacząco zmienia rynek pracy. Według analizy PwC do lat 40. w Polsce zautomatyzowana zostanie prawdopodobnie połowa miejsc pracy w przemyśle i budownictwie oraz niemal jedna trzecia w handlu. W sektorze usług biznesowych zagrożenia są dużo mniejsze, ponieważ znikną stanowiska skupiające się głównie na prostej analizie danych. Światowe Forum Ekonomiczne szacuje, że do 2025 r. maszyny i algorytmy doprowadzą do likwidacji ok. 85 mln miejsc pracy na świecie, a zamiast nich pojawi się 97 mln nowych. Oznacza to powstanie zawodów, których jeszcze nie znamy, a dla wielu osób – konieczność przebranżowienia się i ponownej edukacji.

ekonomiczne

RECESJA CZY DEPRESJA?

Recesja to spadek PKB przez co najmniej dwa kolejne kwartały, najczęściej związany z obniżeniem koniunktury na rynkach finansowych. Skutki gospodarcze pandemii mają jednak charakter nietypowy, bo spowodowane są przez czynniki spoza szeroko rozumianej ekonomii, a bezpośrednio wpływające na ludzkie życie, zdrowie oraz poczucie niepewności. Kryzys wywołany przez pandemię i powracające fale zachorowań wydają się więc na tyle znaczące, by określać je mianem depresji. Dotychczas nazywano tak okres wieloletniego obniżenia kondycji gospodarczej, choć niekoniecznie pozbawionego okresowych wzrostów. Skutki depresji są przez długi czas odczuwalne przez masy w codziennym życiu oraz stają się zaczątkiem wielkich przemian społecznych, politycznych i gospodarczych – wychodzących poza potrzebę powrotu do stanu sprzed kryzysu.

WZROST NIERÓWNOŚCI

Wzrost nierówności ekonomicznych obserwowany jest w krajach zamieszkałych przez 71% światowej populacji. Dzieje się tak również w Polsce, gdzie przedstawiciele górnego 1% odpowiadają za 12–14% nieopodatkowanych dochodów, co stanowi drugi najwyższy wynik w UE. Zjawisko to jest trudne do dokładnego oszacowania. Pewniejsze są za to dane mówiące o strukturze wysokości zarobków, wedle których w 2018 r. aż 21,9% pracowników w Polsce otrzymywało niskie wynagrodzenie, czyli mniej niż dwie trzecie krajowej mediany brutto. To niemal 7 p.p. więcej niż średnia UE. Pandemia dodatkowo pogłębia istniejące nierówności poprzez wzrost bezrobocia w niskopłatnych sektorach, co może się przekładać na dalszy wzrost niepokojów społecznych. Wzrost nierówności i osłabienie klasy średniej widziane są przez naukowców jako jedne z głównych przyczyn popularności ruchów populistycznych.

KONIEC DOMINACJI ZACHODU

Od lat w centrum uwagi świata znajduje się gospodarcza rywalizacja między USA a Chinami. Skutki ekonomiczne COVID-19 oraz wojna handlowa między dwoma mocarstwami doprowadziły do przyspieszenia przebiegunowania. Prawdopodobnie już w 2028 r. Chiny staną się największą gospodarką świata – pięć lat wcześniej, niż zakładano przed pandemią. Jeśli obecne tendencje przetrwają nadchodzące zmiany, Japonia pozostanie trzecią gospodarką jeszcze przez dekadę, po czym straci tę pozycję na rzecz Indii.

KRYPTOWALUTY

Blockchain systemowo wymaga zaufania i przejrzystości. Dla wielu prezentuje się więc jako dobra odpowiedź na kryzys COVID-19, który odbudował granice między państwami. Tym samym dowiódł słabości globalnych łańcuchów dostaw i potrzeby nieprzerwanego przepływu towarów od zaufanych dostawców. Kryptowaluty widzi się również jako zabezpieczenie finansowe w sytuacji osłabienia wartości tradycyjnych walut oraz obiecujące narzędzie płatnicze w czasach ogromnej niepewności. Zwłaszcza że stabilność kryptowaluty można uniezależnić od wahań inflacyjnych występujących na tradycyjnych rynkach finansowych.

środowiskowe

ZMIANY KLIMATU

Globalne ocieplenie stoi w centrum zainteresowania społeczności międzynarodowej co najmniej od czasu Szczytu Ziemi ONZ w 1992. Dążenia dyplomatów do wypracowania ogólnie przyjętych zasad doprowadziły w 2015 r. do podpisania porozumienia paryskiego – najważniejszego jak dotąd dokumentu klimatycznego, zakładającego zatrzymanie globalnego ocieplenia poniżej 2°C. Względem epoki przedprzemysłowej. Deklaracja ta spowodowała przyspieszenie rozwoju technologii i zwiększenie świadomości zagrożeń środowiskowych. Specjaliści zgłaszają jednak potrzebę skuteczniejszych działań w obliczu niewywiązywania się wielu państw z obowiązków nakładanych przez PP i dalszego wzrostu emisji gazów cieplarnianych.

ŚLAD WĘGLOWY

Niemal 75% budynków w Europie wykazuje niską efektywność energetyczną, sektor budowlany odpowiada za 30% globalnej emisji gazów cieplarnianych i zużywa ok. 40% całkowitej energii. Na produkcję śladu węglowego składają się zarówno proces budowy, jak i wieloletnie utrzymywanie budynku. Realizacja zobowiązań podjętych w ramach porozumienia paryskiego oznacza redukcję całkowitej emisji CO₂ sektora budowlanego o 77% względem poziomu z 2015 r.

MIEJSKA WYSPA CIEPŁA

Miejska infrastruktura – szczelne gleby, brak zieleni i dodatkowe źródła energii – doprowadza do powstawania wysp ciepła, które generują problemy z układem krążenia i podnoszą prawdopodobieństwo wystąpienia udaru. Upały zachęcają do uruchamiania klimatyzacji, co przynosi efekt odwrotny do zamierzonego. Klimatyzatory wypuszczają do atmosfery nadmiar ciepła, który jest w stanie podnieść okoliczną temperaturę o dodatkowy 1°C. By ograniczyć pracę klimatyzacji, powinniśmy stosować lepszą izolację termiczną budynków i naturalne systemy schładzania powietrza w oparciu o zieloną infrastrukturę.

JAKOŚĆ POWIETRZA

Spośród 50 miast w Europie o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu aż 36 znajduje się w Polsce. Smog stał się obiektem ożywionej publicznej dyskusji wokół dwóch najistotniejszych źródeł emisji dwutlenku węgla do atmosfery: nieekologicznych sposobów ogrzewania domostw oraz napędzanych paliwem środków transportu. Parlament dąży do wprowadzenia przepisów uniemożliwiających najbardziej trującym samochodom wjazd do centrów miast. Stanowi to standard w wielu krajach Europy Zachodniej. W ramach dyskusji o jakości powietrza więcej uwagi poświęca się także roli zieleni w mieście oraz służącym sprawie innowacjom.

NIEDOBORY WODY

Rolnictwo i procesy urbanizacyjne doprowadzają do spadku różnorodności biologicznej, co znacząco zaburza równowagę w naturze. Jednocześnie rozregulowaniu podlega rytm opadów atmosferycznych, przez co wiele regionów zmaga się z długotrwałymi suszami. Większego znaczenia nabiera więc tzw. mała retencja, czyli jak najdłuższe zatrzymywanie wody opadowej w okolicy i jej stopniowe przenikanie do wód gruntowych zamiast nagłego odpływu. Zjawisko to osiągane jest za pomocą błękitno-zielonej infrastruktury: zagłębień i rowów, gęstszych nasadzeń roślinności oraz stosowania gleb przepuszczalnych.

technologiczne

PRZEMYSŁ 4.0

Czwarta rewolucja przemysłowa dzieje się na naszych oczach. To automatyzacja tradycyjnych praktyk produkcyjnych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Inteligentne maszyny już dzisiaj potrafią analizować, diagnozować i rozwiązywać problemy bez potrzeby interwencji człowieka. Co z biegiem lat będzie wykorzystywane w niemal każdym sektorze gospodarki – od motoryzacji po wznoszenie konstrukcji i zarządzanie budynkami.

SZTUCZNA INTELIGENCJA (AI)

Maszyny nie przejmują już jedynie zadań powtarzalnych i odtwórczych, są też w stanie kreować unikatowe treści. Sztuczna inteligencja bazuje m.in. na rozpoznawaniu obrazu i ludzkiej mowy, sieciach neuronowych i procesach deep learning. AI już powszechnie wnika w prywatne i zawodowe życie ludzi przez urządzenia głosowe typu Alexa i Google Home, filtrowanie i segregowanie maili w skrzynkach odbiorczych, boty w komunikatorach i wiele innych. Zespoły dedykowane AI powstają zarówno w ośrodkach naukowych, jak i w firmach technologicznych – łącznie z najbardziej znanymi korporacjami z Doliny Krzemowej i Chin.

INTERNET OF THINGS (IOT)

Internet of Things to sieć fizycznych przedmiotów (rzeczy), które dzięki wbudowanym czujnikom i dostępowi do internetu mogą komunikować się zarówno między sobą, jak i z człowiekiem. IoT znajduje zastosowanie m.in. w systemach pomiarowych, budownictwie, zarządzaniu miastami, ale też w medycynie i systemach monitorujących zachowania społeczne w celach naukowych i komercyjnych. Inteligentny budynek dzięki IoT może wykorzystywać system czujników i urządzeń wykonawczych spięty przez zintegrowany system zarządzania. Na podstawie uzyskanych danych system może sygnalizować zmiany użytkownikowi lub reagować na nie samodzielnie. Tym samym IoT pomaga w optymalizacji zużycia energii elektrycznej i innych mediów, w zarządzaniu kontrolą dostępu, w stanowieniu systemu alarmowego itd.

ROZWÓJ 5G

Sieci przesyłające i przetwarzające ogromne ilości danych wymagają niespotykanej dotychczas wydajności infrastruktury telekomunikacyjnej – technologii mobilnej piątej generacji. Łączność 5G pozwala na wielokrotnie szybsze i większe przepływy danych w porównaniu z obecnym standardem 4G. Minimalizując jednocześnie opóźnienie reakcji systemu. Dla większości użytkowników oznacza to szybsze działanie internetu, jednak do głównych zastosowań 5G należy znaczne rozszerzenie i stabilizacja sieci IoT, co stwarza nowe możliwości dla przemysłu, rolnictwa i zarządzania miastami.

pandemiczne

MASOWOŚĆ PRACY ZDALNEJ

Masowe przejście na pracę z domu w 2020 r. stanowiło ogromne wyzwanie dla firm niedoświadczonych w zdalnym zarządzaniu zespołami. Organizacje stanęły przed nowymi problemami: regulacji pracy zdalnej, zachowania wydajności czy utrzymania bezpieczeństwa danych. Pod koniec III kw. 2020 r. zdalnie pracowało 993 tys. pracowników (6,8% ogółu) – z czego zdecydowana większość pochodziła z firm opartych na wiedzy (usługi, działalność profesjonalna, informatyka, finanse, ubezpieczenia, edukacja). Ponadto 90% pracodawców wprowadziło ograniczenia użytkowania przestrzeni, dotyczące głównie liczby osób przebywających tam jednocześnie.

FIRMY PANDEMIĄ PODZIELONE

Kryzys pandemiczny dotknął poszczególne sektory gospodarki nierównomiernie. Najbardziej poszkodowane są branże bezpośrednio zatrzymane przez restrykcje, a więc handel, turystyka, gastronomia, hotelarstwo, transport pasażerski i niektóre gałęzie przemysłu. Z kolei wzrost przychodów ze sprzedaży (rok do roku) w pierwszej połowie 2020 r. odnotowały sektor użyteczności publicznej, branża IT i telekomunikacyjna. Wzrosło także budownictwo, choć pamiętać należy o spowolnionej reakcji tego sektora na nagłe zmiany koniunktury.

SPOŁECZNE ODCIENIE HOME OFFICE

Masowy home office w różnym stopniu wpływa na ludzi – w zależności głównie od wieku, płci i zamożności. Młodzi najbardziej odczuwają brak możliwości spotkań, bo cierpią na tym ich potrzeby społeczne i rozwój. W tym samym czasie wiele dojrzałych osób cieszy się, że ma czas dla rodziny. Kobiety statystycznie więcej czasu poświęcają na opiekowanie się domem i rodziną, częściej też wysyłane są na przymusowe zwolnienia i bardziej zagraża im utrata pracy. Strach związany z niepewnością ekonomiczną jest uzależniony jednak przede wszystkim od zgromadzonych oszczędności i pozycji na rynku pracy. Poziom zamożności wiąże się też z jakością mieszkania, co bezpośrednio przekłada się na warunki zdalnej pracy i edukacji.

ROSNĄCA ŚWIADOMOŚĆ DOBROSTANU

Pandemia gwałtownie przyspieszyła proces edukacji zdrowotnej Polaków oraz wzbudziła liczne dyskusje na temat stanu ochrony zdrowia. Jego niedoinwestowania. Małej kadry medycznej. Zwiększone zainteresowanie zdrowiem przenosi się na oczekiwania wobec pracodawców. Od nich zależą bezpieczeństwo sanitarne w miejscu pracy oraz kultura organizacyjna oddziałująca na poziom stresu, zadowolenie i zaangażowanie pracowników. Dbanie o dobrostan psychiczny wiąże się również z rosnącym wpływem młodszych pokoleń, które podchodzą do tego zagadnienia znacznie bardziej otwarcie. 

POKOLENIE COVID-19

Pandemię koronawirusa można uznać za najważniejsze wydarzenie społeczno-gospodarcze od czasów transformacji ustrojowej. Składają się na nią dwa elementy. Pierwszy to szok wywołany wskutek nagłego zagrożenia zdrowia, bezprecedensowego ograniczenia mobilności oraz zapaści ekonomicznej. Drugi sprowadza się do długotrwałej niepewności, przedłużających się restrykcji oraz prób dopasowania wcześniejszych przyzwyczajeń do nowej rzeczywistości. Zjawiska związane z wybuchem pandemii oraz ich reperkusje kształtują postawy młodych generacji, obejmując szeroki wachlarz zjawisk i postaw. Od roli edukacji, przez oczekiwania wobec rynku pracy, po stosunek do ingerencji polityków w prywatne życie obywateli. Wszystko to sprawia, że pandemia ma charakter globalnego wydarzenia pokoleniowego.

 

Czynniki zmian rynku biurowego: tekst pochodzi z raportu Biura Nowej Normalności

Pobierz raport – TUTAJ